Að létta siðferðishöftum

Það er nú orðið frekar sjaldséð að kvikmyndir og skáldsögur séu bannaðar. Flestum finnst það heyra fortíðinni til og að skerðing á tjáningarfrelsi sé fremur skaðleg en gagnleg. Við viljum geta ákveðið það sjálf hvað við heyrum og sjáum og viljum ekki láta setja okkur siðferðislegar skorður.

Getur samt verið að þetta siðfrelsi sé að verða okkur fjötur um fót? Ég tel það frekar líklegt að myndir eins og SAW og Hostel hafi áhrif á siðgæðisvitund og jafnvel kveikt með einhverjum áttavilltum einstaklingum hugmyndir og misskildar hvatir. Ekki síst þegar mörkin eru flutt með hverri nýrri mynd. Þessar myndir hafa það heldur ekki að sínum boðskap að skýra mörkin milli rétts og rangs heldur virðist sem ógeðið sé að festa sig í sessi sem skemmtun. Skrýtin skemmtun finnst mér og ég rek í þessu samhengi augun í rök breska kvikmyndaeftirlitssins fyrir þessu banni. Hér vantar söguþráð og persónusköpun. Það er með öðrum orðum ekki hægt að nota siðferðisleg gildi til þess að banna mynd. Það sem ég les úr þessu er að siðferðisleg ritskoðun er sögulega séð lokið og við tekur siðleysi.

Það má þó segja að með þessari frétt vottar af smá glætu af siðvendni, en á móti kemur að þessi mynd, Grotesque, kemur nokkuð örugglega til þess að vera heitasta lumman á netinu næstu vikurnar. Það er að segja að svona bann er frekar gagnslaust, fyrir utan náttúrulega að þessi mynd verður ekki sýnd í sjónvarpinu, eins og tilfellið var með SAW og Hostel.

Ég hef alltaf verið á móti hvers kyns ritskoðun, en nú er svo komið að mér fannst þessi frétt vera góð frétt. Það eru þá einhver takmörk ennþá til í þessum heimi.

Eða er þetta bara aldurinn farinn að segja til sín?

Bretar banna japanska hryllingsmynd

Athugasemdir

[Hannes, 19.8.2009 kl. 22:11]

Ég á Saw 1-3 og Hostel 1 og 2 og finnst þær vera snilld og ætla að bæta þessari við safnið.

Ég er á móti allri ritskoðun og vona að þetta bann verði endurskoðað sem fyrst.

[Páll Jónsson, 20.8.2009 kl. 09:27]

Jonni: Ég treysti þér ekki til að ákveða hvað mér er hollt að horfa á og þú treystir mér væntanlega ekki til að ákveða það sama fyrir þig.

Svo af hverju í dauðanum ættum við að treysta einhverju fólki út í bæ?

[Ásgrímur Hartmannsson, 20.8.2009 kl. 09:43]

Þetta verður vinsælasta mynd ársins.  (Ég er enn viss um að framleiðendur myndarinnar standi á bakvið bannið -) Annars er merkilegt með siðvendninda - mig grunar að Japanir séu siðvandari en bretar.

Þeir fá útrás með þessu drasli.  (Teiknimyndirnar eiga það til að vera ansi svæsnar - og það eru TEIKNIMYNDIR)  Sem segir okkur að þeir fá ansi litla útrás.  Sem fær mig til að hugsa: hvenær sástu seinast almennilega blóðuga breska kvikmynd?

[Jonni, 20.8.2009 kl. 12:01]

Páll; ef "fólk út í bæ" ákveður að þú skulir ekki horfa á barnaklám, munt þú þá halda þessari sömu staðhæfingu á lofti? Ef þú værir barnaperri myndir þú sjálfsagt gera það, kannski í hljóði þó.

Er það svo að ekki lengur er til neinn samnefnari fyrir rétt og rangt? Er allt orðið smekksatriði hvers og eins?

Hver er annars "snilldin" í SAW og Hostel? Ég skil ekki í hverju sú snilld liggur, er það hversu hugmyndafrjóir handritahöfundar hafa verið í að finna upp hinar verstu kenndir og viðbjóðslegar útfærslur á því versta sem mannskepnan getur aðhafst?

Fyrir mér er þetta ekkert annað en alger skortur á mannlegri sómatilfinningu, verra en barnaklám jafnvel. Samlíkingin við barnaklám er reyndar einkar viðeigandi.

Ef þessar myndir hefðu einhvern skiljanlegan boðskap væri kannski hægt að afsaka viðbjóðinn, en ég sé ekkert annað en að viðbjóður sé gerður að skammlausri og fordæmanlegri skemmtun. Þeir sem virkilega hafa áhuga á þessu geta fundið þetta á netinu, en haldið þessu frá bíóum og sérstaklega sjónvarpi.

[Páll Jónsson, 20.8.2009 kl. 22:01]

Jonni: Ég hef ekki séð neina af þessum pyntingarmyndum sem hafa verið vinsælar undanfarin ár enda hef ég engan áhuga á að horfa á svona viðbjóð, en það er bæði mér og þér að meinalausu þó aðrir deili ekki þeirri skoðun. 

Hins vegar skil ég engan veginn þessa barnaklámssamlíkingu hjá þér. Ertu að halda því fram að barnaklám sé bannað vegna þess að það vekji mönnum klígju? Vegna þess að löggjafinn hafi ákveðið að barnaklám skorti listrænan metnað og beri vott um skort á sómatilfinningu?

Ég myndi halda að beini andskotans skaðinn sem gerð þess veldur væri ástæða númer 1, 2 og 3. Hver er skaðinn við það þegar lélegir leikarar lesa úr aumkunnarverðu handriti við tökur á "Saw XI: Revenge of the saw"?

[Hannes, 20.8.2009 kl. 22:01]

Það á að leyfa fólki að velja fyrir sig sjálft svo lengi sem val þess skaðar ekki 3 aðila.

Ef einhver vill horfa á væmna ástarmynd sem ég tel vera skaðlegar þá er það val þeirar manneskju alveg eins og ég vel að horfa á hryllingsmyndir.

[Jonni, 21.8.2009 kl. 08:31]

Páll; Þú svaraðir ekki spurningunni.

Svo ég svari þinni; eign og sýning á barnaklámi er bönnuð, og er það algerlega óháð gerð þess. Vegna þess að innihaldið er siðferðislega rotið og rangt.

Ég tel reyndar það sama gildi um þessar pyntingarmyndir.

Hannes; Góð kennisetning, ég er sammála henni. Einmitt þess vegna getur maður sagt að þessar pyntingarmyndir ætti að banna. Það þarf bara einn ruglaðan perra til þess að herma eftir einhverju atriði í þessum myndum til þess að 3 aðili sé skaðaður.

[Hannes, 21.8.2009 kl. 09:56]

Jonni þeir fáu aðilar sem ég veit um sem haga gert eitthvað eftir að hafa spilað tölvuleiki hafa allir verið tifandi tímasprengjur og verið með öll aðvörunarmerkin semsagt tiafndi tímasprengjur.

Eigum við ekki að banna gamanmyndir fólk gæti hermt eftir þeim? Á ekki að banna fréttir líka? Ef það á að banna ákveðnar típur bíómynda þá á að banna þær allar.

Þó einn af hverjum 10 þúsund sé veikur á geði þá dugir það ekki til að banna eitthvað sem þér líkar ekki nema þú viljir búa í fasistaþjóðfélagi.

[Páll Jónsson, 21.8.2009 kl. 11:43]

Hvaða spurningu? Hvort að til sé ákveðinn samnefnari fyrir það hvað er rétt eða rangt? Þú áttar þig vonandi á því að það getur enginn maður svarað þessari spurningu?

Þetta var ein fyrsta spurningin sem kennarinn velti upp í lagaheimspeki hjá mér og hvorki 40 manna bekkurinn né kennarinn sjálfur voru nokkru nær eftir umræðurnar.

Við lifum lífinu eins og til sé objektívur standard um hvað sé gott eða slæmt vegna þess að þannig ganga hjól þjóðfélagsins best... Hvort að það sé í raun satt er allt annað mál. 

[Jonni, 21.8.2009 kl. 11:55]

Hannes; Ég vill auðvitað ekki búa í fasistasamfélagi, en það virðist ekki vera neitt annað til í þínum huga en fullkomið frelsi annars vegar og svo fasistasamfélag hins vegar. Soldið svart-hvítt. Kannski mætti finna nokkra grátóna þarna á milli?

Hvaða skaði væri af því að banna þessar myndir? Og þá er ég BARA að tala um þessar fáu myndir sem hafa það eitt að tilgangi að gera viðurstyggð að söluvöru, ekki að setja á laggirnar allsherjar ritskoðun á öllu sem getur ofboðið viðkvæmum sálum.

Mér sýnist að undafarin ár hafi siðferðismörkin verið flutt lengra og lengra og til langs tíma held ég að þetta sé frekar slæmt mál fyrir almenna siðgæðisvitund fólks. Hér áður fyrr var það miklu skýrar hvaða siðferðisgildi samfélagið sameinaðist um, en nú er svo komið að þetta atriði er á leiðinni í fulla upplausn.

Segðu mér annars eitt; hvað gera þessar myndir fyrir þig? Bara svona af forvitni.

Páll; spurningin var hvort þú treystir fólki út í bæ til þess að ákveða fyrir þig og aðra að þig megið ekki horfa á barnaklám.

Auðvitað er ekki spurningin um rétt og rangt objektív, hún er subjektív. Það útilokar samt ekki að henni sé hægt að svara, og ég myndi telja að það sé skylduhlutverk okkar allra að leita svaranna. Eða finnst þér að það sé tilgangslaust?

[Páll Jónsson, 21.8.2009 kl. 13:10]

Jonni: Ég sá ekki tilganginn í að svara þessu þar sem mér fannst þetta ekki vera heiðarleg spurning. Hefur þú einhvern tímann talað um tjáningarfrelsi við einhvern sem ekki setur fyrirvara við tjáningarfrelsið ef það skaðar aðra?

Þér datt vitanlega ekki annað í hug en að ég setti líka slíkan fyrirvara og spurningin var bara sett fram til að kalla fram viðbrögð. Tilgangslaust að svara henni þegar þú veist þegar svarið.

Ef þú varst virkilega að spyrja í fullum heiðarleika þá vil ég benda þér á snilldina sem er Stanford alfræðibókin um heimspeki.

[Jonni, 21.8.2009 kl. 13:26]

Spurningin var í fullri hreinskilni framsett en vissulega gerði ég ráð fyrir því að þú hefðir einhverja fyrirvara á taumlausu tjáningarfrelsi. Krafa þín um sjálfsákvörðunarrétt var hins vegar alger og án fyrirvara. Það var það sem ég vildi setja fókus á.

Mín skoðun er sú að þessar myndir séu einmitt skaðlegar (bæði þeim sem horfir á sem og samfélaginu) og ættu þess vegna að varða við slíka fyrirvara með svipuðum hætti og barnaklám.

Takk annars fyrir krækjuna á Stanford. Les þetta í ró og næði.

[Hannes, 22.8.2009 kl. 02:05]

Jonni. Hvar ættli bannið myndi enda? Það er til fólk sem vill banna allar erlendar myndir til að losna við erlend áhrif? Hver á að ákveða hvaða mynd er hæf til birtingar og hver ekki? Ég fæ sem dæmi martraðir af rómantískum ástarmyndum og gæti farið fram á að þær væru bannaðar enda auðvelt að sýna fram á að þær geti skekkt hugsunar hátt þeirra sem horfa á þær.

Besta leiðin er að hver ákveði fyrir sjálfan sig hvað er gott og hvað ekki. Sem dæmi þá horfi ég ekki á rómantískar myndir enda fæ ég martraðir af þeim.

Þessar myndir eru góð afþreying og gott að horfa á menn pyntaða til að gleyma hversdagnum. Þetta er sú afþreying sem ég vel ásamt tölvuleikjum sem hafa sumir hverjir vakið upp mikla umræðu um að það ætti að banna þá t.d Manhunt sem margir vildu banna.

[Jonni, 22.8.2009 kl. 13:19]

Það er rétt Hannes að banni maður eitt er hætta á að maður banni annað. En það er áhætta sem samfélagið hefur umgengist um langt skeið, með ágætis árangri. Myndir sem voru bannaðar fyrir 30-40 árum myndu aldrei vera bannaðar í dag því nú hafa siðferðismörkin færst svo um munar. Það voru heldur ekki gerðar svona pyntingarmyndir í þá tíð, enda hefði það sjálfsagt verið óhugsandi.

Það eru heldur engin rök í sjálfu sér gegn banni á einum hlut að hætta sé á banni á einhverju öðru því þannig getur maður útilokað alla umræðu um lög og reglur. Að sjálfsögðu getur maður bannað einn hlut og ekki annan.

Ég er þó sammála að skilgreiningin á hvaða myndir fara yfir strikið gæti verið flókin umræða. En þýðir það að maður geti ekki farið í þá umræðu?

[Hannes, 22.8.2009 kl. 16:14]

Jonni.  Besta leiðin er að hver aðili velji fyrir sjálfan sig hvað hann horfi á. Þú horfir ekki á hryllingsmyndir og það er þitt val og það er foræðishyggja að ætla að banna öðrum að horfa á efni  þegar engin er skaðaður af framleiðslu þess.

Það þarf bara hver aðili að ákveða fyrir sjálfan sig hvað fer yfir strikið og hvað ekki.